Οκινάουα: Το ομώνυμο νησί

Το νησί Οκινάουα (沖縄本島) ή Ουτσινάα (ウチナー) στην τοπική γλώσσα, με την πρωτεύουσα Νάχα, αποτελούν ένα από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς για τους Ιάπωνες. Λογικό θα πει κανείς, αφού οι χειμώνες εκεί είναι ζεστοί και ηλιόλουστοι. Εξίσου δημοφιλές είναι και με τουρίστες από την Κίνα και την Ταϊβάν, οι οποίοι καταφτάνουν με  αεροπλάνα και πλοία καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου. 

Ένα από τα κυριότερα αξιοθέατα του νησιού είναι το διεθνούς φήμης ενυδρείο Churaumi (沖縄美ら海水族館:όμορφη θάλασσα στην τοπική γλώσσα)  όπου μπορεί κανείς να δει φαλαινοκαρχαρίες να κολυμπάνε δίπλα σε γιγαντιαία σαλάχια μάντα και ψάρια-κλόουν (γνωστά κυρίως ως ψάρια Νέμο)

Στον εξωτερικό χώρο υπάρχουν πισίνες με εκπαιδευμένα δελφίνια, τα οποία κάνουν κωλοτούμπες, υποκλίσεις, χειροκροτούν και άλλα τέτοια ευχάριστα, τα οποία όμως μου θύμισαν λίγο αρκούδα σε πανηγύρι. 

Εξίσου δημοφιλές αξιοθέατο είναι το κάστρο Σούρι, στο κέντρο της πόλης. Το κάστρο αν και αποτελεί Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά, δεν είναι παρά αντίγραφο (κατά προσέγγιση) του αυθεντικού κτιρίου που καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς κατά τη Μάχη της Οκινάουα, στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου. Αποτέλεσε τη διοικητική βάση του Βασιλείου Ριούκιου από τον 15ο αιώνα μέχρι την προσάρτηση του αρχιπελάγους στην Ιαπωνία.
 

Όσο εντυπωσιακή και αν είναι όμως η τοπική αρχιτεκτονική, τα εκθέματα που αφορούν τη ζωή της δυναστείας και τα ιερά, το γεγονός πως πρόκειται για ρέπλικα αφήνει τους πιο απαιτητικούς ανικανοποίητους. Αυτό το κενό καλείται να καλύψει το κάστρο Νάκα-γκουσουκου, του οποίου μόνο μερικοί τοίχοι παραμένουν όρθιοι, είναι όμως αυθεντικοί!  
 
Διάσημα -και γεμάτα τουρίστες- είναι επίσης πολλά ακρωτήρια, κυρίως στις ανατολικές ακτές του νησιού. Προσφέρουν μοναδική θέα στον ωκεανό, ενώ παράλληλα μπορεί κανείς να θαυμάσει εκ του ασφαλούς τη μανία με την οποία τα κύματα επιτίθενται στα βράχια.  

Επόμενη στάση: Κούμε-τζίμα (久米島)

Οκινάουα: Η μη-λίστα

Κάποια πράγματα είναι χρήσιμο να τα ξέρει κανείς όταν διαβάζει για την Οκινάουα, η κατηγοριοποίησή τους όμως είναι δύσκολη. Άλλα στοιχεία, πάλι, είναι εύκολο να τα βάλεις σε κατηγορίες αλλά είναι τόσο άχρηστα που δεν κάνεις τον κόπο. Αυτή η ανάρτηση είναι μια απόπειρα καταγραφής των χρήσιμων και άχρηστων πληροφοριών που με κατέκλυσαν κατά την προετοιμασία για το ταξίδι και στη διάρκεια της παραμονής στην Οκινάουα.

1) Η Οκινάουα είναι η πατρίδα του Καράτε (空手 : άδειο χέρι) 

2) Η ταινία Καράτε Κιντ 3 διαδραματίζεται στην Οκινάουα αλλά τα γυρίσματα έγιναν κατά κύριο λόγο στη Χαβάη.

3)Τα ονόματα των ντόπιων διαφέρουν ριζικά από αυτά των Ιαπώνων (όσο διαφέρει ο Σταυρακομαθιουδάκης από τον Ουσταμπασίδη)

4)Στις στέγες των περισσότερων σπιτιών υπάρχουν Σίισαα (シーサー). Ο Σίισαα (βλ.φωτογραφία) είναι μυθικό ον, μισός σκύλος και μισό λιοντάρι, το οποίο φυλάει το σπίτι από το κακό. Τους συναντά κανείς κυρίως ανά ζευγάρια, με τον ένα να έχει κλειστό στόμα και τον άλλο ανοιχτό.

5)Για περίπου 3 δεκαετίες μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου, η πρωτεύουσα της Οκινάουα, Νάχα, θύμιζε το κέντρο μιας τυπικής αμερικανικής πόλης. Οι αγγλόφωνες ταμπέλες των καταστημάτων, η αρχιτεκτονική, η διακόσμηση, ακόμη και τα προϊόντα των καταστημάτων δεν διέφεραν σε τίποτα από τη Νέα Υόρκη εκείνης της περιόδου. 

6) Λόγω της διοίκησης της Οκινάουα από τις ΗΠΑ, ακόμη και η οδήγηση διέφερε από την υπόλοιπη χώρα μέχρι τα μέσα του '70.

7) Ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 81.2 χρόνια, το οποίο είναι το υψηλότερο στον κόσμο (άντρες:78, γυναίκες:86) Ρεκόρ αποτελεί και ο αριθμός αιωνόβιων (34 ανά 100000 κατοίκους!)

8) Όπως κάθε ιαπωνική πόλη που σέβεται τον εαυτό της, η Οκινάουα (το κυριότερο νησί της περιοχής) πάσχει από υπερπληθυσμό: Με έκταση 1200χλμ2  , έχει πληθυσμό 1.4 εκατ. κατοίκων! (Συγκριτικά η Ρόδος έχει έκταση 1400χλμ2  και πληθυσμό 110.000!)

9) To όνομα Οκινάουα (沖縄) σημαίνει "σχοινί στην ανοιχτή θάλασσα"  

και μια ματιά στο χάρτη της περιοχής αρκεί για να καταλάβει κανείς το λόγο.

10) Από τα 160 νησιά (και βραχονησίδες) κατοικούνται τα 41.  Από τα 41, ελάχιστα έχουν πάνω από 1000 κατοίκους. Κάτι σαν το Αιγαίο δηλαδή.

Και με αυτές τις άχρηστες πληροφορίες, τελειώνει η "Εισαγωγή στην Οκινάουα". Σειρά έχουν τα νησιά που επισκέφτηκα, με τη σειρά που τα επισκέφτηκα, με πρώτο το νησί Οκινάουα (ξέρω, είναι κουραστικό να αναφέρεσαι στην περιοχή, το νομό και το νησί με το ίδιο όνομα αλλά δεν φταίω εγώ για την έλλειψη φαντασίας των Ιαπώνων!)

Οκινάουα: Η μουσική!

Συνήθως οι αναρτήσεις σχετικά με την παραδοσιακή μουσική ενός τόπου αναλύουν τα διαφορετικά είδη, τα μουσικά όργανα, τις επιρροές,τη θεματολογία, την ιστορική εξέλιξη, τα αντιπροσωπευτικά δείγματα κάθε περιόδου μπλα μπλα μπλα...

Μουσικός δεν είμαι, οπότε το καλύτερο που μπορώ να προσφέρω είναι μια αξιοπρεπής μετάφραση του αντίστοιχου άρθρου στη Βικιπαίδεια, το οποίο δεν θεωρώ απαραίτητο. Αν ενδιαφέρεστε τόσο για τη μουσική της Οκινάουα είμαι σίγουρη πως υπάρχουν πολύ καλύτερες πηγές.

Αποφάσισα λοιπόν να παραθέσω μερικά δείγματα τραγουδιών που θα ακούσει κανείς παντού, από το αεροδρόμιο μέχρι τα μικρά οικογενειακά εστιατόρια, από τα ταξί μέχρι τη ρεσεψιόν των ξενοδοχείων. Παράλληλα θα σας μεταφέρω τις εντυπώσεις μου.

  Shimanchu nu takara

Πρώτα από όλα, εντυπωσιακό ήταν το γεγονός πως οι περισσοτεροι τραγουδιστές δεν ήταν γραφικοί γέροι προσκολλημένοι στο παρελθόν αλλά νέα παιδιά που γράφουν τα δικά τους τραγούδια στην τοπική διάλεκτο, προσθέτουν διαφορετικές εκτελέσεις στα υπάρχοντα και δείχνουν ένα ενθουσιασμό που σε κάνει να νομίζεις πως πρόκειται για (μπλιαχ) J-Pop.

Haisai Ojisan 

Αξίζει να σημειωθεί πως σε όλα σχεδόν τα εστιατόρια που φάγαμε, τα τραγούδια ήταν πάνω-κάτω τα ίδια (με μερικές εξαιρέσεις) χωρίς όμως να αφήνουν την αίσθηση του "τουριστικού" καθώς πολλοί από τους πελάτες ήταν ντόπιοι και έδειχναν να το διασκεδάζουν!

Σε μερικά μαγαζιά η συμμετοχή του κοινού ήταν από ευπρόσδεκτη εως και υποχρεωτική, με τους τραγουδιστές να δίνουν οδηγίες στο κοινό και μετά να μπαίνουν και οι ίδιοι στο χορό!

Οι χοροί (πέρα από τον Έισα) είναι συνήθως σε χαλαρό κύκλο, χωρίς πιασμένα χέρια. 

Μια χαρακτηριστική κίνηση που διαφέρει ελαφρά σε άντρες και γυναίκες έχει ως εξής: Τα χέρια είναι σηκωμένα μπροστά στο πρόσωπο με τις παλάμες (ανοιχτές για τις γυναίκες, κλειστές σε γροθιές για τους άντρες) στραμμένες στα αριστερά.  Με ελαφριές κινήσεις σύμφωνα με το ρυθμό τα χέρια "σπρώχνουν" τον αέρα προς τα αριστερά και στη συνέχεια οι παλάμες (και η κίνηση) στρέφονται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Κάτι σαν να κουνάμε τα χέρια σε χαιρετισμό, μόνο που οι παλάμες στρέφονται στα πλάγια.

Ο λόγος που γίνεται αυτή η κίνηση είναι, σύμφωνα με την παράδοση, για να ανακατέψουμε τις άσχημες στιγμές της ζωής με τις καλές. Μόνο έτσι μπορούμε να φτάσουμε στην πραγματική ευτυχία. 

Οκινάουα: Το φαγητό!

Η τοπική κουζίνα στην Οκινάουα, η οποία όπως είπα και σε προηγούμενη ανάρτηση θεωρείται βασικός παράγοντας  της μακροζωϊας των κατοίκων, χαρακτηρίζεται από την πληθώρα υλικών κάποια από τα οποία είναι ασυνήθιστα ακόμη και για τα ιαπωνικά δεδομένα. Ένα άλλο βασικό στοιχείο είναι η έλλειψη του ενός υλικού που συναντά κανείς σε όλα τα πιάτα, όπως πχ το ελαιόλαδο στη μεσογειακή κουζίνα. 

Όχι, οι κάτοικοι της Οκινάουα έμαθαν να μην δίνουν περισσότερο βάρος στο ένα ή το άλλο τρόφιμο, καθώς οι ακραίες συνθήκες που επικρατούν στη "γειτονιά των τυφώνων" (όπως είναι γνωστό το συγκεκριμένο αρχιπέλαγος)  αλλά και η απόσταση από την Ιαπωνία και την Κίνα θα καθιστούσαν τους κατοίκους ευάλωτους. Έτσι λοιπόν συναντά κανείς ψάρια αλλά και χοιρινό, τροπικά φρούτα και λαχανικά κατάλληλα για την περιοχή (στην οποία ο χειμώνας είναι απλά ανύπαρκτος), φύκια και θαλασσινά, ρύζι, βοδινό. Οι τρόποι μαγειρικής κάθε υλικού επίσης χαρακτηρίζονται από έλλειψη μονοτονίας.

(norimaki με θαλασσινά σταφύλια-δεν το βρίσκεις στο Τόκιο!)

Οι πιο χαρακτηριστικές γεύσεις στην Οκινάουα είναι:

• Shikuwasa: απίστευτα ξινό πράσινο λεμόνι μικρού μεγέθους, ξαδερφάκι του λάιμ, το οποίο χρησιμοποιείται στη μαγειρική, σε χυμούς, παγωτά, γλυκά και σνακ.
• Goya: είδος πικρού αγγουριού, το οποίο χρησιμοποιείται ωμό σε σαλάτες, αποξηραμένο για την παρασκευή τσαγιού, στο τηγάνι...
• Γλυκοπατάτες, οι οποίες γίνονται τηγανητές, βραστές, παγωτό..
• Θαλασσινά σταφύλια, τα οποία είναι πεντανόστιμα αλλά πανάκριβα εκτός Οκινάουα. Συνήθως αποτελούν ξεχωριστό μεζέ αλλά ενίοτε κάνουν την εμφάνισή τους σε πιάτα με σασίμι ή σαλάτες. Σύμφωνα με κάποιες πηγές τα θαλασσινά σταφύλια καταναλώνονται ωμά και φρέσκα μόνο στην Οκινάουα, ενώ στις ελάχιστες ασιατικές κουζίνες που δεν αγνοούν την ύπαρξη τους μαγειρεύονται ή τρώγονται αποξηραμένα. 
• Awamori: είδος σάκε από ρύζι το οποίο είναι προϊόν απόσταξης.
• Χοιρινό κρέας: συνήθως σε μικρά κομματάκια,  ανακατεμένα με ρύζι και λαχανικά,τα οποία είναι σχεδόν αδύνατο να ξεφορτωθείς (προσωπική εμπειρία)
• Ψάρια: αμέτρητα είδη που δεν βρίσκει κανείς σε εστιατόρια στην υπόλοιπη χώρα
• Θαλασσινά: Τεράστια μύδια, κάβουρες και...γαρίδες-αυτοκίνητα (όπως είναι η τοπική ονομασία για κάποιο λόγο που αδυνατώ να κατανοήσω) 
• Φρούτα: Ανανάδες, φρούτα του πάθους, φρούτα του δράκου, μάνγκο, αυτά τα εντελώς ξένα και πολυτελή για εμάς φρούτα, αποτελούν βασικό εξαγώγιμο προϊόν αλλά και κομμάτι της διατροφής στην Οκινάουα. 
• Φύκια σε διάφορες μορφές, όπως και στις περισσότερες κουζίνες της περιοχής.

(ζυμαρικά σόμπα με μελάνι από καλαμάρι και θαλασσινά)

Ξέρω πως πολλοί από εσάς μετά βίας τρώτε κανένα ψάρι όταν σας κυνηγάει η μαμά σας με το πιάτο στο χέρι, οπότε η ιδέα της σούπας από φύκια μόνο ευχάριστη δεν είναι. 

Δεν πειράζει, more for me! 

Οκινάουα: Πρώτα οι συστάσεις!

Τελείωσαν οι διακοπές και όπως σας είχα υποσχεθεί, έρχεται σειρά αναρτήσεων σχετικά με το Αρχιπέλαγο Ryukyu (για το οποία έχει επικρατήσει η ονομασία Οκινάουα).

Το αρχιπέλαγο Ryukyu  συναποτελείται από 3 συμπλέγματα νησιών: Τα νησιά Okinawa,  τα Yaeyama  και τα Miyako, ο συνολικός αριθμός των οποίων είναι μερικές εκατοντάδες, από τα οποία όμως πολύ μικρό ποσοστό κατοικείται. Βρίσκονται στο νοτιότερο άκρο της Ιαπωνίας, δίπλα στην Ταϊβάν. Εκεί είναι και τα νησιά Σενκάκου, για τα οποία τόσος λόγος γίνεται αυτές τις μέρες. 

Πρωτεύουσα της περιφέρειας Οκινάουα είναι η πόλη Νάχα, η οποία βρίσκεται στη νήσο Οκινάουα. Η έκταση του νησιού είναι λίγο μικρότερη από αυτή της Ρόδου, αλλά ο πληθυσμός είναι περίπου 1,4 εκατ. κάτοικοι! Τυπικό παράδειγμα ιαπωνικής πολυκοσμίας...

Τα υπόλοιπα κατοικημένα νησιά δεν έχουν τόσο  κόσμο, σφύζουν όμως από ζωή λόγω του τουρισμού που διαρκεί όλο σχεδόν το χρόνο λόγω της υψηλής (σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας) θερμοκρασίας που επικρατεί όλο το χρόνο.

  Πριν την προσάρτησή τους στην Ιαπωνική Αυτοκρατορία, αποτελούσαν το ανεξάρτητο βασίλειο Ryukyu. Με τη μεταρρύθμιση Μέιτζι ήρθε η σταδιακή προσάρτηση και ακολούθησε η εκστρατεία αφομοίωσης του ντόπιου πληθυσμού, του οποίου η γλώσσα, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και τα έθιμα ελάχιστη σχέση είχαν με "ηπειρωτική" Ιαπωνία. 

Ακολούθησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, που σήμανε τη σχεδόν ολική καταστροφή των τοπικών μνημείων καθώς και το θάνατο 200.000 κατοίκων μόνο στο νησί Οκινάουα. Η 

μεταπολεμική περίοδος ήταν εξίσου δύσκολη, καθώς ακολούθησε αμερικανική κατοχή της χώρας και η Οκινάουα  μετατράπηκε ουσιαστικά σε στρατιωτική βάση. Υπό αμερικανική διοίκηση παρέμεινε ως το 1972, 20 χρόνια δηλαδή από το τέλος της κατοχής στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας. Οι λόγοι ήταν πολλοί:  Η στρατηγική τοποθεσία της Οκινάουα επέτρεπε εύκολη μετακίνηση στρατευμάτων και υλικού για τον πόλεμο στο Βιετνάμ ενώ η ζούγκλα του Ιριομότε χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εκπαίδευσης για τις ζούγκλες της ΝΑ Ασίας. 

Με το τέλος της κατοχής και τη σταδιακή προσχώρηση στον ιαπωνικό τρόπο ζωής άρχισαν να αυξάνονται οι φόβοι πολιτισμικής αφομοίωσης και απώλειας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του ντόπιου πληθυσμού. Ακόμη και σήμερα δεν είναι λίγοι αυτοί που διαχωρίζουν εαυτούς από την υπόλοιπη χώρα και αναφερονται στο πως λειτουργούν τα πράγματα "στο νησί" και "στην ηπειρωτική Ιαπωνία". 

(Πράγματα διόλου άγνωστα και στην Ελλάδα με τους Πόντιους, τους Βλάχους, τους Παλιοελλαδίτες και τις άλλες πηγές διαφωνίας)  

Το πόσο διαφορετική είναι πράγματι η Οκινάουα το καταλαβαίνει από την πρώτη στιγμή που πατάει το πόδι του στη Νάχα. Επιχειρηματίες με χαρτοφύλακες στο χέρι και λουλουδωτά "χαβανέζικα" πουκάμισα, φωνές, γέλια, άγνωστος κόσμος που σου χαμογελά και σε χαιρετάει "έτσι, επειδή τους κοίταξες"! Το σημαντικότερο; Μουσική παντού, από την αίθουσα αναμονής του αεροδρομίου, που συνήθως είναι το πιο αποστειρωμένο μέρος κάθε πόλης, μέχρι τα φανάρια στις διαβάσεις -μουσική, όχι εκείνο το ξερό μπιπ-μπιπ που σου τρυπάει τα αυτιά αν στέκεσαι πολύ κοντά στο φανάρι. 

Στα περισσότερα εστιατόρια οι επιλογές περιορίζονται στα τοπικά εδέσματα, πράγμα πολύ λογικό αν σκεφτεί κανείς πως η τοπική κουζίνα ευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά για το γεγονός πως οι ντόπιοι σπάνε κάθε χρόνο τα παγκόσμια ρεκόρ μακροζωίας και αριθμού υπεραιωνόβιων κατοίκων. Τα βράδια ζωντανή μουσική, επίσης ντόπια.  Όπου πάμε μας δίνουν ντέφια ή σάνμπα (τοπικές καστανιέτες)  και μας λένε να χορέψουμε! Ένας τραγουδιστής με πλησιάζει και μου δίνει το sanshin του (έγχορδο του οποίου πρόγονος είναι το κινεζικό sanxian και απόγονος το ιαπωνικό shamisen) λέγοντας "Σιγουρα θέλεις να βγεις μια φωτογραφία κρατώντας το!" Μάγος είσαι; Πάνω που έλεγα να ρωτήσω! 

Ας αφήσω όμως τις λεπτομέρειες για την ώρα. 

Ακολουθούν αναρτήσεις για το φαγητό, τη μουσική, κάποια γενικά πολιτισμικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά και στη συνέχεια για κάθε νησί ξεχωριστά: Οκινάουα, Κούμε, Ισιγκάκι, Ιριομότε-Γιούμπου, Τακετόμι.

Ελπίζω λοιπόν να μην βιάζεστε να διαβάσετε για τη ζωή στο Τόκιο: οι σκέψεις και τα ενδιαφέροντά μου έχουν καταληφθεί από την την Οκινάουα και θα χρειαστώ λίγο χρόνο για να επιστρέψω στην πραγματικότητα!