Η λίστα (part 3)

Η λίστα με τα περίεργα συνεχίζεται. Σειρά έχουν οι κανόνες καλής συμπεριφοράς.

Στις αγγλόφωνες χώρες θεωρείται ευγενικό να λέει κανείς "ευχαριστώ" "παρακαλώ" "συγνώμη". Στην Ελλάδα, αντιθέτως, δεν δίνεται τόσο σημασία στις λέξεις, όσο στη συμπεριφορά. 

Η Ιαπωνία όμως, όπως και πολλές ασιατικές κοινωνίες, διαφέρει σημαντικά σε ό,τι αφορά την ευγένεια και τους καλούς τρόπους. 

14) Πρώτα από όλα, σε επίπεδο γλώσσας: Δεν υπάρχει πληθυντικός ευγενείας, όπως για παράδειγμα στα ελληνικά ή τα τουρκικά. Αντ'αυτού, υπάρχουν γραμματικά φαινόμενα, με τη χρήση των οποίων εκφράζονται τα διαφορετικά επίπεδα σεβασμού προς το συνομιλητή. 

Το τι καθορίζει το επίπεδο σεβασμού είναι εξίσου πολύπλοκο ζήτημα. Η θέση του ατόμου στον εργασιακό χώρο, η ηλικία (δευτερευόντως), το επίπεδο οικειότητας, είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες. Ένας γενικός κανόνας είναι πως ο πελάτης είναι πάντα ανώτερος. Αν λοιπόν η 5χρονη ανιψιά μου πάει στα ΜακΝτόναλντς (ΜακουΝτονάρουντο), η ταμίας θα της φερθεί με την ίδια ευγένεια που θα φερόταν σε ένα 60χρονο πελάτη. Μπερδευτήκατε; Εγώ να δείτε! 

Ας αφήσουμε,όμως τη γλώσσα, την οποία για την ώρα δεν είμαι σε θέση να σχολιάσω με μεγάλη άνεση. 

15) Το να φυσάει κανείς τη μύτη του σε δημόσιο χώρο, ήταν στο παρελθόν (και σε μεγάλο βαθμό παραμένει) αγενές, για να μην πω ψιλοσιχαμένο. Το να τη ρουφάει αντιθέτως δεν ενοχλεί κανέναν (εκτός από εμένα). 

16) Οι λάτρεις του ιαπωνικού κινηματογράφου, θα έχετε δει σκηνές όπου μια παρέα ατόμων στέκονται στην είσοδο ενός μπαρ/εστιατορίου και περιμένουν ο ένας τον άλλο να μπει, κάνοντας αντίστοιχες χειρονομίες και λέγοντας "Ντόζο!Ντόζο!". Συνήθως πρόκειται για συναδέλφους, οι οποίοι βγαίνουν για ποτό μετά τη δουλειά. Η λογική λέει πως μπαίνουμε και καθόμαστε γιατί έχουμε κουραστεί. Οι  ιαπωνικοί κανόνες καλής συμπεριφοράς λένε πως περιμένουμε να μπει ο μεγαλύτερος/ανώτερος στην εταιρεία (συνήθως αυτά πάνε μαζί). Συχνά, αυτή η σκηνή ακολουθείται από τους "κατωτερους" να τρέχουν να φτάσουν στο τραπέζι για να τραβήξουν την καρέκλα του αφεντικού,και φυσικά να περιμένουν να καθίσει.  Κουραστικό;

17) Οι Ιάπωνες λατρεύουν τα δώρα και δεν αφήνουν ευκαιρία για δώρο να πάει χαμένη. Όπως και στον υπόλοιπο πλανήτη, θεωρείται φυσιολογικό να ανταποδίδει κανείς τη χειρονομία. Εδώ όμως αρχίζουν οι διαφορές με τον υπόλοιπο πλανήτη. Για τους Ιάπωνες είναι σημαντικό, το δώρο ανταπόδωσης να ανταποκρίνεται σε αξία, στο αρχικό δώρο. Για να καταλάβετε για τι μπέρδεμα μιλάμε, θα σας πω ένα απλό παράδειγμα: Κάθε χρόνο, στις 14 Φεβρουαρίου, οι Γιαπωνέζες  (εκτός από τους συντρόφους τους όπως σε όλο τον κόσμο) χαρίζουν γλυκά στους άνδρες του εργασιακού χώρου ή/και αυτούς για τους οποίους ενδιαφέρονται.  

Ας υποθέσουμε λοιπόν πως σε ένα γραφείο δουλεύουν 5 γυναίκες και 8 άνδρες. Οι 5 γυναίκες συγκεντρώνουν χρήματα και παίρνουν στους 8 άνδρες σοκολάτες συνολικής αξίας 200 ευρώ. Ξοδεύουν για κάθε άνδρα 25 ευρώ.  Ένα μήνα μετά, στις 13 Μαρτίου (White Day) οι 8 άνδρες οφείλουν να ανταποδώσουν τη χειρονομία, χαρίζονταςσε κάθε μια από τις συναδέλφους τους κάτι του οποίου η αξία θα είναι: 8(άνδρες) Χ 25 (ευρώ)÷5(γυναίκες)= 40ευρώ/γυναίκα .

 Αν δηλαδή στην Ελλάδα θεωρείται ντροπή να μαθαίνουμε (σκόπιμα) την αξία του δώρου που μας κάνει κάποιος, στην Ιαπωνία είναι υποχρέωση. 

18) Σε χώρους με χαμηλά τραπέζια, οι γυναίκες ΔΕΝ κάθονται οκλαδόν (πράγμα το οποίο έμαθα πρόσφατα και ΜΕΤΑ από δεκάδες γεύματα κατά τα οποία καθόμουν έτσι γιατί βολεύει) . 

19) Στα περισσότερα εστιατόρια ΔΕΝ θεωρείται αγενές το να μιλάει κανείς δυνατά.Πολύ δυνατά. Ειδικά σε μαγαζιά "ιζακάγια" ο θόρυβος είναι τόσος που δυσκολεύεσαι να ακούσεις το διπλανό σου. Αυτό μου προξένησε αρχικά φοβερή εντύπωση, καθώς οι Ιάπωνες φημίζονται για την αθόρυβη ύπαρξή τους  που έχει σαν στόχο να μην ενοχλεί τους άλλους. Αργότερα συνειδητοποίησα πως κανείς δεν μπορεί να ζει ΤΟΣΟ αθόρυβα και εφόσον δεν τους αρέσει και το ποδόσφαιρο (ο δυτικός τρόπος εκτόνωσης) κάπου πρέπει να φωνάξουν και αυτοί. 

20) Το φιλοδώρημα δεν θεωρείται δεδομένο: αν αφήσει κανείς χρήματα στο τραπέζι, οι σερβιτόροι θα τον κυνηγήσουν μέχρι το σταθμό του μετρό για να τα επιστρέψουν, θεωρώντας δεδομένο  πως ο πελάτης ξέχασε να τα πάρει μαζί του. Μοναδική εξαίρεση αποτελούν τα ακριβά εστιατόρια δυτικού τύπου και εκεί όμως είναι προεραιτικό.

Ετοιμαστείτε για το τελευταίο μέρος της ανάρτησης γιατί πρόκειται για αυτό που οι ξένοι έχουν τη μεγαλύτερη δυσκολία να κατανοήσουν.

21) Οι Ιάπωνες δεν βρίζουν. Όχι, δεν πρόκειται για αστείο: Οι Ιάπωνες ΔΕΝ βρίζουν. Τι εννοώ; Με εξαίρεση κάποιες πολύ βασικές προσβολές (ανόητε, εξαφανίσου, σκατάνθρωπε), η ιαπωνική γλώσσα δεν περιέχει κάτι αντίστοιχο. Οι λόγοι για αυτό είναι πολλοί και πολύπλοκοι. Πρώτα από όλα η διαφορά νοοτροπίας, στην οποία συνέβαλε το γεγονός πως για αιώνες η Ιαπωνία δεν δεχόταν ξένους. Παρά το γεγονός, δηλαδή, πως είναι νησιωτικό έθνος, οι Ιάπωνες δεν ανέπτυξαν εμπορικούς δεσμούς ή άλλων μορφών σχέσεις με τον έξω κόσμο (με το βουδισμό και μερικά ακόμη στοιχεία να αποτελούν τρανταχτές εξαιρέσεις) . Έτσι λοιπόν, δεν μεταδόθηκε σε αυτούς το ταμπού που θέλει την ανθρώπινη σεξουαλικότητα (και τα όργανα που σχετίζονται με αυτή) βρώμικη, προσβλητική, πηγή ντροπής. 

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία κατανοησης αυτών των όρων σε άλλες γλώσσες: Ένας φίλος μου που διδάσκει αγγλικά σε Ιάπωνες, αναφέρεται συχνά στην αδυναμία του να διδάξει το νόημα φράσεων όπως "fuck you" "cunt" και τα λοιπά. Την ίδια αδυναμία είδα και εγώ σε Ιάπωνες συμμαθητές μου όταν μάθαινα τουρκικά. Για να το καταλάβετε καλύτερα, είναι σαν να βρισκόμαστε στην Ελλάδα, να κάνετε κάτι που εκνευρίζει τους γύρω σας και να αρχίζουν να σας φωνάζουν " Πάνε να χαϊδέψεις την πλάτη του μπλε ελέφαντα" . Προσβλητικό; Δεν νομίζω...

Οι υπάρχουσες προσβολές (ανόητε κτλ) δεν μπορούν παρά να αποτελούν εξαίρεση καθώς α)ανόητοι άνθρωποι υπάρχουν παντού και ενοχλούν τους Ιάπωνες όσο τον υπόλοιπο κόσμο, β)τα σκατά μυρίζουν και εδώ όπως και στον υπόλοιπο κόσμο άρα δεν είναι περίεργο πως παραμένουν πηγή προσβολών και γ) το να θέλεις να εξαφανιστεί κάποιος ο οποίος σου προκαλεί εκνευρισμό είναι φυσιολογικό. Το να θέλεις, αντιθέτως, να πάει να συνάψει σεξουαλικές σχέσεις δεν είναι καθόλου φυσιολογικό...